Większość lekarzy uważała nadużywanie alkoholu i innych substancji za oznakę słabości moralnej. W literaturze nie istnieje określona „osobowość alkoholika”, choć niektóre osoby są wyraźnie bardziej podatne na wystąpienie choroby od innych. Od alkoholu jest uzależnionych około 10 % wszystkich, którzy go spożywają, a od kokainy typu crack (po wielokrotnym stosowaniu) – ponad 80 % osób.
Większość lekarzy uważała nadużywanie alkoholu i innych substancji za oznakę słabości moralnej. W literaturze nie istnieje określona „osobowość alkoholika”, choć niektóre osoby są wyraźnie bardziej podatne na wystąpienie choroby od innych. Od alkoholu jest uzależnionych około 10 % wszystkich, którzy go spożywają, a od kokainy typu crack (po wielokrotnym stosowaniu) – ponad 80 % osób.
Przewlekły stan uzależnienia powoduje opóźnienie procesu prawidłowego rozwoju psychospołecznego. Osoby, u których występuje długotrwałe uzależnienie, w trzeciej dekadzie życia muszą radzić sobie z problemami, które zwykle są rozwiązywane przez nastolatków. Stosowanie niektórych z substancji psychoaktywnych częściej prowadzi do wystąpienia uzależnień.
Traktując zjawisko przestępczości ogólnie można stwierdzić, że z jednej strony łatwość dostępu do alkoholu doprowadza jednostki do stale postępującej degradacji społecznej i stąd do mieszczących się w sferze przestępczości zachowań antyspołecznych, z drugiej strony degradacja społeczna jest często pierwotna i to ona pociąga za sobą zjawisko alkoholizmu.
Biorąc pod uwagę statystyki okazuje się, że ponad połowa sprawców zabójstw znajduje się w momencie popełnienia zabójstwa pod wpływem alkoholu. Można stwierdzić, że znaczna część zabójstw popełniania jest bez premedytacji i przy ograniczonej poczytalności sprawców. Wyniki licznych badań empirycznych wskazują, że współwystępowanie alkoholu z niektórymi rodzajami przestępstw nie może być kwestią przypadku, a kryminogenna rola alkoholu jest bardzo poważna. Alkohol z jednej strony powoduje wzmożenie pobudliwości na bodźce, z drugiej strony osłabia siłę działania wyższych funkcji psychicznych.
Wyróżniono trzy grupy sprawców, z czego dwie charakteryzują się nadużywaniem alkoholu lub narkotyków. Agresorzy z obu grup nadużywających alkoholu cechują się również wyższym poziomem psychopatologii, a także tym, że dokonywane przez nich akty agresji są bardziej poważne w porównaniu z trzecią grupą, w której mężczyźni są sprawcami tzw. lekkiej przemocy. Nadmierne spożycie alkoholu wiązane jest z dokonywaniem przemocy nie tylko przez mężczyzn. Stwierdzono, iż problem alkoholowy u kobiet wiąże się z istotnie częstszym występowaniem urazów fizycznych u ich dzieci.
Liczbę osób nadużywających alkoholu w Polsce szacuje się na około 2,8 – 3,5 mln, w tym 0,6 – 0,9 mln jest uzależnionych.
Dla osób nadużywających alkoholu charakterystyczne jest popełnienie przemocy fizycznej w domu, przede wszystkim wobec dzieci lub partnerek. W wypadku sprawców nadużywających alkoholu z większym prawdopodobieństwem można określić, kim najczęściej będą ich ofiary, w jakim miejscu będą dokonywać aktów przemocy i jakiego typu przemoc będzie częściej zgłaszana.
Jeśli poddać analizie rolę zażywania środków odurzających, autorzy stwierdzają, iż szkodliwość narkotyku rozpatrywana w kontekście jego przestępczorodnej funkcji, może być uzależniona od sposobu jego przyjmowania. Dożylne przyjmowanie amfetaminy może szybciej doprowadzić do popełniania przestępstw niż przyjmowanie jej w jakikolwiek inny sposób. O przestępczości wśród narkomanów decydują czynniki, takie jak: osobowość uzależnionego, wcześniejsze bądź aktualne warunki socjalne, wcześniejsze doświadczenia przestępcze, środowisko itp.
Dominik Strażyński
