Statutowym celem działalności funduszy sekurytyzacyjnych jest inwestowanie w wierzytelności. Nabywając je z odpowiednim dyskontem a następnie dokonując windykacji, czyli egzekwując od dłużników należności, fundusz osiąga zysk. Sekurytyzacja to jeden z najszybciej rozwijających się segmentów rynku finansowego na świecie. Jest stosowana przez firmy funkcjonujące w różnych sektorach gospodarki: handel, bankowość, ubezpieczenia, usługi leasingowe, telekomunikacja.
Statutowym celem działalności funduszy sekurytyzacyjnych jest inwestowanie w wierzytelności. Nabywając je z odpowiednim dyskontem a następnie dokonując windykacji, czyli egzekwując od dłużników należności, fundusz osiąga zysk.
Sekurytyzacja to jeden z najszybciej rozwijających się segmentów rynku finansowego na świecie. Jest stosowana przez firmy funkcjonujące w różnych sektorach gospodarki: handel, bankowość, ubezpieczenia, usługi leasingowe, telekomunikacja. Sekurytyzacji mogą być poddawane wierzytelności wynikające z transakcji handlowych, kredytów i pożyczek bankowych, kart kredytowych, rat leasingowych i innych należności. Sekurytyzowane są również należności przyszłe.
Sekurytyzacja pozwala na pozyskanie finansowania w drodze zamiany wyselekcjonowanej części aktywów na gotówkę – daje możliwość otrzymania środków finansowych bez wzrostu ryzyka kredytowego (np. kredyt bankowy) czy rozwodnienia kapitału (emisja akcji). W wyniku sekurytyzacji następuje uwolnienie zamrożonej gotówki w należnościach, co skutkuje udrożnieniem przepływów finansowych i pozwala na swobodne prowadzenie działalności gospodarczej lub realizację inwestycji. Dzięki sekurytyzacji przedsiębiorstwo posiadające portfel złych należności może „złapać oddech”, jak również uniknąć bankructwa.
Sekurytyzacja może być przeprowadzona przez spółkę specjalnego przeznaczenia lub fundusz sekurytyzacyjny. W Polsce fundusze sekurytyzacyjne działają na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i mogą być tworzone tylko przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego.
Fundusz sekurytyzacyjny jest utworzony, jako fundusz inwestycyjny zamknięty, dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu pozyskania środków na nabycie wierzytelności lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Certyfikaty inwestycyjne są udziałowymi papierami wartościowymi i mogą być notowane na giełdzie.
Celem działalności funduszy sekurytyzacyjnych jest inwestowanie środków w określone pule wierzytelności, które są wyodrębnionymi przez inicjatora sekurytyzacji (wierzyciela) zestawieniami jednolitych rodzajowo wierzytelności, przynoszących regularne strumienie pieniężne. Szczegółowe kryteria, jakie muszą spełniać wierzytelności nabywane przez fundusz są zawarte w jego statucie.
W ustawie o funduszach inwestycyjnych określono dwie formy funduszy strukturyzowanych:
(i) standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny,
(ii) niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny.
Standaryzowany fundusz sekurytyzacyjny jest funduszem parasolowym z wydzielonymi subfunduszami. Portfel każdego z subfunduszy winno znajdować się, co najmniej 75 proc. jednej puli wierzytelności lub praw do wszystkich świadczeń otrzymywanych przez inicjatora sekurytyzacji z tytułu tej puli wierzytelności. Nabywcami certyfikatów funduszu standaryzowanego, mogą być osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej a także osoby fizyczne.
Niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny jest pojedynczym funduszem inwestycyjnym, lokującym aktywa w zdywersyfikowany portfel wierzytelności. Co najmniej 75 proc. wartości aktywów funduszu winno stanowić wierzytelności, dłużne papiery wartościowe i prawa do świadczeń wnikające z wierzytelności. Certyfikaty niestandardowego funduszu strukturyzowanego mogą nabywać tylko osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Statut może też dopuszczać zakup certyfikatów przez osoby fizyczne, po warunkiem, że cena emisyjna certyfikatu nie jest niższa, niż równowartość 40 tysięcy euro. Wolne środki fundusz może lokować w obligacje, bony skarbowe, tytuły uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, depozyty bankowe, instrumenty rynku pieniężnego a także instrumenty pochodne. Celem tych inwestycji może być tylko ograniczenie ryzyka inwestycyjnego.
Zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami może być powierzone innemu podmiotowi za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność taka polega na windykacji należności od dłużników z wykorzystaniem środków i instrumentów w ramach obowiązującego prawa.
Sekurytyzacja jest wykorzystywana między innymi przez banki, które dokonują sprzedaży wierzytelności wynikających z kredytów zagrożonych. Głównym celem takiej operacji jest uwolnienie banku od złych aktywów i poprawa współczynników adekwatności kapitałowej.
Sekurytyzacja wierzytelności bankowych jest prowadzona zgodnie z prawem bankowym. Bank może zawrzeć z towarzystwem funduszy inwestycyjnych zarządzającym funduszem sekurytyzacyjnym lub z funduszem reprezentowanym przez to towarzystwo umowę sprzedaży, cesji wierzytelności lub umowę o subpartycypację. Nabywcą oferowanych przez bank aktywów jest sekurytyzacyjny funduszy inwestycyjny, który w przeprowadza emisję certyfikatów inwestycyjnych. Są one nabywane przez inwestorów, którzy, stają się uczestnikami funduszu. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że inwestowanie w fundusze sekurytyzacyjne wymaga dużej wiedzy i doświadczenia na rynku kapitałowym. Są to podmioty o wysokim stopniu ryzyka inwestycyjnego, posiadające jednak wysoki potencjał zarabiania.
Jan Mazurek
