Miesięczne lub kwartalne rozliczenie z tytułu podatku od towarów i usług może wygenerować dla podatnika zobowiązanie podatkowe, podlegające wpłacie do urzędu skarbowego. Dzieje się tak wówczas, gdy podatek należny przewyższa podatek naliczony, podlegający odliczeniu. Może jednak wystąpić sytuacja odwrotna, tj. podatek naliczony będzie przewyższał wysokość podatku należnego. Podatnik, u którego wystąpi nadwyżka podatku naliczonego nad podatkiem należnym, ma prawo wystąpienia o zwrot. Zwrot podatku naliczonego może wystąpić w dwóch formach: bezpośredniej (na rachunek bankowy podatnika) lub pośredniej (poprzez obniżenie podatku należnego o kwotę nadwyżki w następnych okresach rozliczeniowych).
Urząd skarbowy związany jest określonym ustawowo terminem dokonania takiego zwrotu – zasadniczo wynosi on 60 dni od daty złożenia deklaracji przez podatnika. Należy podkreślić, że urząd skarbowy ma prawo sprawdzić zasadność wniosku, zanim dokona zwrotu podatku. Jak wygląda taka procedura? Weryfikacji zasadności zwrotu organ podatkowy dokonuje poprzez czynności sprawdzające, kontrolę podatkową oraz postępowanie podatkowe (na podstawie przepisów ordynacji podatkowej) lub postępowanie kontrolne (na podstawie przepisów o kontroli skarbowej).
Urząd ma prawo przedłużyć termin dokonania zwrotu
Działania weryfikacyjne mogą być prowadzone nawet po upływie terminu dokonania zwrotu. Istnieje bowiem możliwość przedłużenia terminu zwrotu podatku do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia, dokonywanej w ramach wspomnianych procedur. Przewiduje to art. 87 ust. 2 ustawy o podatku VAT. Rozwiązanie to ma zastosowanie, jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowej weryfikacji, czyli gdy urzędnicy potrzebują więcej czasu na analizę dokumentacji i zebranie dodatkowych potrzebnych informacji. Nie można jednak sprawdzać zasadności zwrotu w nieskończoność, choć niejednokrotnie trwa to nawet kilka lat. Urzędnicy mają obowiązek działać wnikliwie i szybko – w jak najkrótszym czasie zebrać materiał dowodowy (wyłącznie te dowody, które są rzeczywiście potrzebne do rozpatrzenia sprawy) i podjąć niezbędne czynności wyjaśniające.
Chcąc przedłużyć termin zwrotu podatku VAT, organ podatkowy musi wydać w tej sprawie stosowne postanowienie. Podatnik, kwestionując wydanie takiego postanowienia na etapie czynności sprawdzających, może złożyć zażalenie, a dalej skargę do sądu administracyjnego. Warto zauważyć, że na postanowienie wydane w ramach kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub postępowania kontrolnego nie przysługuje już zażalenie – można od razu zaskarżyć je do sądu administracyjnego. Uwaga! Przed wniesieniem tej skargi konieczne jest pisemne wezwanie organu podatkowego do usunięcia naruszenia prawa.
Warto czytać postanowienia
Należy pamiętać, że przedłużenie terminu zwrotu podatku VAT musi wiązać się z konkretną procedurą postępowania weryfikacyjnego (czynności sprawdzające, kontrola podatkowa, itd.). Postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu podatku VAT jest skuteczne wyłącznie do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika, dokonanej w ramach procedury wskazanej w tym postanowieniu. Wraz ze zmianą procedury weryfikacji konieczne jest wydanie kolejnego postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika w nowej procedurze. Innymi słowy, postanowienie to nie wywołuje skutków, gdy w toku weryfikacji zmieni się procedura weryfikacyjna (patrz: wyrok NSA z 11 lutego 2015 r., sygn. akt I FSK 621/14). Jeśli więc organowi podatkowemu nie uda się zweryfikować zasadności zwrotu do czasu zakończenia procedury wskazanej w wydanym postanowieniu o przedłużeniu terminu dokonania zwrotu, przed zakończeniem tej procedury należy wydać nowe postanowienie. Nie można bowiem przedłużyć terminu zwrotu, który już upłynął – zob. przykładowo wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2003 r., III SA 457/01.
Kolejną bardzo istotną sprawą jest fakt, iż wiążącą datą przedłużenia terminu zwrotu jest data skutecznego wprowadzenia do obrotu prawnego postanowienia przedłużającego termin (odpowiednio: data jego doręczenia, ewentualnie ogłoszenia). Nie jest wystarczające samo sporządzenie (napisanie) i podpisanie postanowienia przedłużającego termin. Musi ono zostać skutecznie wprowadzone do obrotu prawnego tak, aby było wiążące zarówno dla organu, jak i jego adresata (patrz: wyrok z 10 listopada 2015 r., sygn. akt I SA/Po 588/15).
Organ podatkowy musi uzasadnić powody niedokonania zwrotu w terminie
Należy również pamiętać, że organ podatkowy powinien wskazać powody odmowy dokonania zwrotu w terminie i przedstawić istniejące w tym przedmiocie wątpliwości. Podatnik powinien otrzymać jasną informację, z czego wynika powód zakwestionowania zasadności zwrotu podatku. Brak wystarczającego uzasadnienia narusza ogólne zasady postępowania, w tym zasadę zaufania obywatela do organów podatkowych. Postanowienie przedłużające termin zwrotu nie może być dowolnie uzasadniane (czyt.: wyrok WSA w Białymstoku z 16 lipca 2014 r., sygn. akt I SA/Bk 217/14).
Walka o odsetki
Na szczęście dla podatnika, jeśli termin zwrotu podatku zostanie prawidłowo przedłużony, a przeprowadzone czynności wykażą zasadność zwrotu, podatnik otrzyma należną kwotę zwrotu wraz z odsetkami naliczonymi w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. Gdyby jednak kwestionowany wcześniej zwrot podatku nie był skutecznie przedłużony, niezwrócona kwota podatku zostałaby potraktowana jako nadpłata podlegająca oprocentowaniu w wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych na podstawie przepisów ordynacji podatkowej. Warto więc zwracać uwagę na czynności podejmowane przez organ podatkowy i analizować je w każdym przypadku, nic bowiem nie stoi na przeszkodzie, aby kontrola przestrzegania prawa obejmowała obydwie strony postępowania.
