Prowadzenie efektywnej polityki kosztowej w firmie jest możliwe także dzięki indywidualnym stawkom amortyzacyjnym. Jednak ich ustalanie nie jest w pełni dowolne. Amortyzacja indywidualna jest dużym udogodnieniem dla przedsiębiorców, gdyż pozwala na dostosowanie kosztów amortyzacji do ich potrzeb. Ustawa o PIT nie daje jednak przedsiębiorcom pełnej swobody w ustalaniu stawek amortyzacji, wprowadza bowiem minimalny czas, przez jaki powinien być amortyzowany środek trwały.
Prowadzenie efektywnej polityki kosztowej w firmie jest możliwe także dzięki indywidualnym stawkom amortyzacyjnym. Jednak ich ustalanie nie jest w pełni dowolne.
Amortyzacja indywidualna jest dużym udogodnieniem dla przedsiębiorców, gdyż pozwala na dostosowanie kosztów amortyzacji do ich potrzeb. Ustawa o PIT nie daje jednak przedsiębiorcom pełnej swobody w ustalaniu stawek amortyzacji, wprowadza bowiem minimalny czas, przez jaki powinien być amortyzowany środek trwały. Okres ten jest uzależniony od rodzaju środka trwałego. Również pojęcie „używany” i „ulepszony” środek trwały jest definiowane w zależności od grupy klasyfikacji środków trwałych.
Zgodnie z art. 22j ust. 1 ustawy o PIT podatnicy, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika.
Środki transportu, w tym samochody osobowe
Środki transportu, w tym samochody osobowe, będą uznane za używane środki trwałe, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez minimum 6 miesięcy. Z kolei o ulepszeniu będzie można mówić, gdy wydatki poniesione na ten cel stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej. Przy czym ulepszenia nie można utożsamiać z remontem, który jest zwykłym przywróceniem stanu początkowego. Gdy dany środek trwały można skwalifikować jako używany lub ulepszony, można także indywidualnie ustalić stawkę podatku. Minimalny okres amortyzacji dla środków transportu i samochodów osobowych wynosi 2,5 roku. Tak więc przedsiębiorca, który nabył używany samochód ciężarowy o wartości 100 tys. zł będzie mógł skrócić czas amortyzacji z 5 lat do 2,5 roku. Roczne odpisy amortyzacyjne wyniosą 40 tys. zł, co w porównaniu do 20 tys. zł przy amortyzacji liniowej daje oszczędności podatkowe w wysokości ok. 4 tys. zł rocznie.
Budynki (lokale) i budowle inne niż budynki (lokale) niemieszkalne ze stawką 2,5%
Tę grupę środków trwałych uznaje się za używane, gdy podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy. Za ulepszone natomiast mogą być uznane wtedy, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Jeżeli zatem środek trwały z tej grupy można uznać za ulepszony lub używany, podatnik ma możliwość ustalenia indywidualnej stawki amortyzacji. Jej okres nie może być jednak krótszy niż 10 lat.
Rozważmy więc sytuację osoby fizycznej, której działalność gospodarcza opodatkowana jest na zasadach ogólnych, a która kupiła używane mieszkanie, by prowadzić w nim działalność gospodarczą. Osoba ta do kosztów uzyskania przychodu chce zaliczać odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej tego mieszkania. Stawka podstawowa dla lokali mieszkalnych wynosi 1,5%, co oznacza, że taki środek trwały amortyzuje się ponad 66 lat. Ustalenie indywidualnej stawki amortyzacji na poziomie minimalnym 10% pozwala znacznie skrócić czas amortyzacji oraz obniżyć podstawę opodatkowania.
Inny minimalny okres amortyzacji jest przewidziany dla trwale związanych z gruntem kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych oraz budynków zastępczych. Te środki trwałe mogą być zamortyzowane w 3 lata.
Budynki (lokale) niemieszkalne ze stawką amortyzacyjną 2,5%
Minimalny okres amortyzacji indywidualnej wynosi w tym przypadku 40 lat, pomniejszone o liczbę pełnych lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia ich przez podatnika do ewidencji (z tym że nie może być on krótszy niż 10 lat). Nie jest to tak korzystne, jak w poprzednich przypadkach. Niemniej jednak przy zakupie bardzo starych środków trwałych, zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacji pozwala obniżyć okres amortyzacji nawet do 10 lat.
Amortyzacja indywidualna nie może być zmieniona
Przed ustaleniem wysokości indywidualnych stawek amortyzacji przedsiębiorca powinien dobrze się zastanowić. W czasie trwania amortyzacji nie można bowiem zmieniać wysokości odpisów amortyzacyjnych. Dokonuje się ich w równej wartości do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.
Iwona Cackowska
Joanna Szlęzak-Matusewicz
