Założenie księgi wieczystej, a także dokonanie wpisu (w tym wykreślenia) w księdze wieczystej wymaga złożenia odpowiedniego wniosku na urzędowym formularzu w Dziale Wieczystoksięgowym Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości, a także uiszczenia opłaty od złożonego wniosku. Wysokość opłat różni się w zależności od tego, czego dotyczy wniosek. Wysokość opłat od wniosków składanych sprawach ksiąg wieczystych reguluje ustawa z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w artykule 42 i następnych.
Opłatę stałą w kwocie 200 zł pobiera się od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału – nie mniej niż 100 zł. Od wniosku o wpis w księdze wieczystej: własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności pobiera się jedną opłatę stałą w wysokości 150 zł niezależnie od liczby udziałów w tych prawach. Opłatę stałą w kwocie 150,00 zł pobiera się także od wniosku o wpis: – własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami; – własności nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha; – praw osobistych i roszczeń; – zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych, takich jak na przykład służebność, czy hipoteka.
Opłatę stałą w kwocie 40 zł pobiera się od wniosku o wpis służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy telekomunikacyjnego.
Opłatę stałą w kwocie 100 zł pobiera się od wniosku o założenie księgi wieczystej, połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości, odłączenie nieruchomości lub jej części, sprostowanie działu I – O, wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Jeżeli założenie księgi wieczystej następuje w związku z odłączeniem nieruchomości lub jej części z istniejącej księgi wieczystej, pobiera się tylko jedną opłatę stałą w kwocie 100 zł.
Dokonanie innych wpisów poza wyżej wymienionymi wiąże się z opłatą w wysokości 100 zł.
Ustawa określa kilka dodatkowych zasad dotyczących opłat od wpisów między innymi od wniosku o wpis hipoteki łącznej lub służebności ustala jedną opłatę stałą, choćby wniosek ten obejmował więcej niż jedną księgę wieczystą, czy też że od wniosku o wykreślenie wpisu pobiera się połowę opłaty pobranej od wniosku o wpis.
Czas oczekiwania na założenie księgi wieczystej oraz dokonanie wpisu w księdze wieczystej zależy od liczby wniosków rozpatrywanych aktualnie przez dany sąd. W mniejszych wydziałach wieczystosięgowych będzie to kwestia kilku dni albo tygodni, natomiast w dużych miastach czas oczekiwania na dokonanie wpisu, czy też założenie księgi wieczystej wynosi kilka, a nawet kilkanaście miesięcy. W przypadku, gdy wnioskodawcy zależy na przyspieszeniu rozpoznania jego wniosku, może on skierować do sądu pismo zawierające wniosek o przyspieszenie dokonania wpisu wraz z uzasadnieniem.
