Ustawa lokatorska, przewidująca możliwość orzeczenia eksmisji, równocześnie wprowadza mechanizmy mające na celu złagodzenie jej skutków. Jednym z nich jest uprawnienie do lokalu socjalnego.
Orzeczenie o eksmisji jest możliwe m.in. w wyniku wytoczenia powództwa o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i nakazanie jego opróżnienia (jeżeli lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku). Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (tj. Dz.U. z 2005 r., nr 31, poz. 266) stara się jednak łagodzić jej skutki.
Jednym z mechanizmów jest zakaz wykonywania wyroków w okresie zimowym; zabroniona jest także tzw. „eksmisja na bruk”, bowiem gmina co do zasady zobowiązana jest znaleźć jakieś lokum zastępcze (więcej na ten temat w aktualności z dn. 17.11.2010 r., pt. „Czy będzie eksmisja na bruk?”). Ustawa nakazuje sądowi każdorazowe wskazywanie w wyroku, czy osobom, których nakaz opróżnienia lokalu dotyczy, przysługuje lokal socjalny.
Co do zasady, zgodnie z art. 14 ust. 4 ww. ustawy, lokal socjalny przysługuje (o ile nie mają oni możliwości zamieszkania w innym lokalu, niż dotychczas używany):
– kobietom w ciąży,
– małoletniemu, który jest niepełnosprawny w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej lub ubezwłasnowolniony wraz ze sprawująca nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą,
– obłożnie chorym,
– emerytom i rencistom, którzy spełniają kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,
– posiadającym status bezrobotnego,
– osobom, spełniającej inne przesłanki, określone przez daną radę gminy w drodze uchwały.
Wątpliwości, z którymi zwrócił się do Sądu Najwyższego, jeden z sądów rozpoznający sprawę eksmisyjną, dotyczyły faktu, czy wskazany powyżej art. 14 ustawy lokatorskiej ma zastosowanie tylko do tej osoby, której eksmisja dotyczy (właściciela lokalu), czy także do osób, które nie są najemcami lokalu, a wywodzą swoje uprawnienie do zamieszkania w nim ze stosunków rodzinnych (np. niepełnoletnich dzieci).
W wyniku odpowiedzi na powyższe pytania, Sąd Najwyższy podjął 21 grudnia 2010 r. uchwałę, w której stwierdził, że art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego ma zastosowanie do małoletnich dzieci oraz żony właściciela lokalu mieszkalnego, który utracił tytuł własności (sygn. akt III CZP 109/10).
Karolina Dorda
Źródło: KRN
