Często zdarza się, że świadkowie zostają wzywani do składania zeznań w sądzie oddalonym wiele kilometrów od ich miejsca zamieszkania lub pobytu. Wezwanie takie sprawia wiele trudności i wiąże się z poniesieniem przez świadka kosztów dotarcia do odległego sądu, a koszty te niejednokrotnie są bardzo wysokie. Na szczęście polski ustawodawca znalazł na to sposób. Wychodząc na przeciw świadkom wzywanym na odległe rozprawy, wprowadził instytucję tzw. pomocy prawnej (pomocy sądowej).
Ogólnie rzecz biorąc, pomoc prawna (sądowa), zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym, polega na dokonywaniu niektórych czynności sądowych (np. przesłuchanie świadków, przeprowadzanie postępowania dowodowego, dokonanie oględzin miejsc lub pomieszczeń) przez sądy, które bezpośrednio tego postępowania nie prowadzą. Podstawą prawną jest tu art. 235 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, który głosi, że „Postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, chyba że sprzeciwia się temu charakter dowodu albo wzgląd na poważne niedogodności lub niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu sporu. W takich wypadkach sąd orzekający zleci przeprowadzenie dowodu jednemu ze swych członków (sędzia wyznaczony) albo innemu sądowi (sąd wezwany)”. Natomiast w przypadku postępowania karnego, kwestię pomocy sądowej reguluje art. 396 § 2- „Sąd może zlecić przesłuchanie świadka sędziemu wyznaczonemu ze swego składu lub sądowi wezwanemu, w którego okręgu świadek przebywa, jeżeli świadek nie stawił się z powodu przeszkód zbyt trudnych do usunięcia”.
Regulacje te oznaczają, iż gdy z różnych powodów (zbyt trudnych do usunięcia), obecność świadka w oddalonym od jego miejsca zamieszkania sądzie jest uniemożliwiona, istnieje możliwość przesłuchania takiego świadka w miejscu jego zamieszkania, a dokładnie w sądzie rejonowym, który jest najbliższy temu miejscu zamieszkania. Co do zasady, odległość ta nie powinna być mniejsza niż 50 km. Aby świadkowi przyznana była pomoc sądowa, musi on złożyć odpowiedni wniosek do sądu, który go wezwał. Wniosek ten należy uzasadnić i podać okoliczności uniemożliwiające przyjazd. Takimi okolicznościami, oprócz dużej odległości, może być również np. opieka nad dzieckiem czy nad chorą osobą, inwalidztwo, choroba. Ustawodawca nie wprowadził jednego obowiązującego wzoru wniosku o udzielenie pomocy prawnej. Wniosek ten powinien spełniać wymogi pisma procesowego, a wiec zawierać datę i miejsce sporządzenia, imię, nazwisko oraz adres osoby składającej wniosek, adres i oznaczenie sądu wraz z wydziałem, wskazanie sygnatury akt sprawy, oznaczenie stron postępowania, tytuł (np. „wniosek o przesłuchanie świadka w miejscu zamieszkania” lub „wniosek o przesłuchanie świadka w drodze pomocy sądowej przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania”). W treści należy wskazać, dlaczego świadek nie może przyjechać do sądu w celu złożenia zeznań. W przypadku, gdy strona wnioskująca o przesłuchanie chciałaby osobistego stawiennictwa świadka, świadek powinien wnieść o zobowiązanie takiej osoby do uiszczenia zaliczki na koszty dojazdu świadka do sądu. Wniosek koniecznie powinien być podpisany. Można także dodać, iż w razie nieuwzględnienia wniosku, świadek wnosi o pokrycie kosztów dojazdu do sądu samochodem licząc stawkę ok. 0,85 zł za każdy kilometr miedzy miejscem zamieszkania a siedzibą sądu. Według orzeczenie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, świadek ma prawo do korzystania z samochodu i nie musi w razie trudności z dojazdem używać pociągu. Świadkowi przysługuje także zwrot kosztów utraconego zarobku związanych z dojazdem do sądu (czyli koszty zarobku za dany dzień w pracy), do czego konieczne jest zaświadczenie pracodawcy, a także zwrot poniesionych faktycznie kosztów noclegu (jeżeli nie on zwolniony przez sąd w dniu, na który został wezwany), oraz zwrot dla opiekuna (jeżeli świadek ze względu na stan zdrowia nie mógł przybyć bez opieki osoby mu towarzyszącej).
Nie ma określonego terminu na wniesienie takiego wniosku- jedynym wymogiem jest wniesienie go przed rozprawą, a rozpatrywany jest na rozprawie. Wniosek ten nie podlega opłacie sądowej.
Niewątpliwie jest to rozwiązanie bardzo korzystne dla świadków. Pozwala zaoszczędzić ich czas i pieniądze a także uniknąć niedogodności związanych z daleką podróżą. Zawsze trzeba jednak pamiętać, że przeszkody uniemożliwiające dotarcie do odległego sądu powinny być trudne do usunięcia i odpowiednio uzasadnione.
Źródło
Artykuł został przygotowany dzięki konsultacjom z kancelarią adwokacką Tomasz Skarżynskiego (www.Adwokat-Skarzynski.pl).
, zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym....){kind=link}