Czym jest spór zbiorowy? Na czym polega?
Sporem zbiorowym nazywa się konflikt powstający pomiędzy pracownikami i zatrudniającym ich pracodawcą. Jego przyczyn może być wiele, jak łatwo się domyślić, zazwyczaj dochodzi do niego w wyniku braku zaspokojenia oczekiwań pracowniczych.
Wszczęcie sporu następuje ze strony pracowników, którzy nie widzą innej możliwości rozwiązania problemów czy nieprawidłowości związanych z różnymi kwestiami zatrudnienia. Innymi słowy – jeżeli brak porozumienia zaczyna eskalować i trudno dostrzec jakąkolwiek możliwość negocjacji czy rozumienia polubownego, pracownicy lub ich przedstawiciele (związek zawodowy) mogą wszcząć postępowanie w postaci sporu zbiorowego.
Spór zbiorowy w miejscu pracy może w znacznym stopniu zaburzać rytm działania firmy – między innymi poprzez możliwe strajki i podobne zachowania pracowników, organizowane w ramach protestu. Czy w tym miejscu interweniować może prawnik prawa pracy? Najlepszym rozwiązaniem jest oczywiście podjęcie takich kroków, by nie dopuścić do zawiązania się sporu, jednak z całą pewnością, jeśli do niego dojdzie, korzystanie z doradztwa adwokata lub radcy prawnego stanowić powinno, dla obu stron, punkt wyjścia do podejmowania dalszych kroków.
Czy pracodawca może wszcząć spór zbiorowy?
W bardzo rzadkich przypadkach także pracodawca może wszcząć spór zbiorowy. Dochodzi do tego w momencie, gdy, w ramach prowadzenia zakładu pracy, chce on wprowadzić określone zmiany w jego funkcjonowaniu, na które nie wyrażają zgody pracownicy lub zawiązki zawodowe (również reprezentowane często przez prawnika prawa pracy).
Należy przy tym pamiętać, że oficjalne uznanie konfliktu za właśnie spór zbiorowy będzie miało duże znaczenie dla obu stron – zaczyna je bowiem obowiązywać ściśle określona procedura prawna, a także nałożone zostają na nie pewne prawa i obowiązki
O co może toczyć się spór zbiorowy?
Przedmiotem sporu zbiorowego mogą być sprawy, które dotyczą:
- warunków pracy osób zatrudnionych w zakładzie (czasu pracy, zachowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy),
- ustaleń dotyczących wynagrodzenia dla pracowników,
- zasad odnoszących się do kwestii świadczeń socjalnych,
- prawa i wolności pracowników do zrzeszania się, na przykład, w formie związków zawodowych.
Występujący ze sporem zbiorowym pracownicy (lub związek zawodowy ich reprezentujący) może zatem wskazywać żądania związane z podniesieniem wysokości wynagrodzenia czy, chociażby, wprowadzenia bardziej przystępnych rozwiązań socjalnych (dopłata do leczenia i podobne).
W określonych przypadkach może się zdarzyć, że spór zbiorowy nie będzie miał na celu wprowadzenia zmian, a raczej ich uniknięcia – innymi słowy, będzie prowadzić do zachowania dotychczasowych warunków.
W jakim momencie dochodzi do rozpoczęcia sporu zbiorowego?
Jeżeli w czasie nie krótszym, niż 3 dni, pracodawca nie uwzględni i nie odniesie się do żądań złożonych przez pracowników (związek zawodowy), dochodzi do rozpoczęcia sporu zbiorowego.
Od tego momentu pracownicy mogą też podejmować kolejne kroki, takie jak strajki. Tutaj również konieczne jest jednak zachowanie ustalonych terminów – do takiego strajku może dojść, najwcześniej, po dwóch tygodniach (14 dni) od momentu zgłoszenia sporu.
Nie zawsze dochodzi do rozstrzygnięcia sporu. W takiej sytuacji do konfliktu zostaje wprowadzona postać bezstronnego mediatora, czyli osoby, która będzie niejako prowadzić obie strony do uzyskania satysfakcjonującego rozwiązania, mogącego zamknąć spór zbiorowy.
Kwestia sporu zbiorowego jest wyjątkowo złożonym i skomplikowanym zagadnieniem. Z tej racji najlepszym wyjściem jest zawsze doprowadzanie możliwie do jak najszybszego porozumienia, by ograniczyć ryzyko zawiązania sporu i prowadzenia strajków przez kadrę pracowniczą.
