Polska, jako jedyny kraj w Unii Europejskiej odnotowała wzrost gospodarczy w czasie, kiedy w reszcie Europy szalał kryzys. Choć w raportach europejskich instytucji nie osiągamy nawet średnich wskaźników w poszczególnych kategoriach, to z kryzysowej burzy wyszliśmy obronną ręką. Odporność naszej gospodarki to większości zasługa MSP, nie tylko dlatego, że udział tego sektora w całkowitej liczbie przedsiębiorstw w Polsce wynosi 99,8 %, ale przede wszystkim dlatego, że MSP generują 48,4% PKB.
Polska, jako jedyny kraj w Unii Europejskiej odnotowała wzrost gospodarczy w czasie, kiedy w reszcie Europy szalał kryzys. Choć w raportach europejskich instytucji nie osiągamy nawet średnich wskaźników w poszczególnych kategoriach, to z kryzysowej burzy wyszliśmy obronną ręką. Odporność naszej gospodarki to większości zasługa MSP, nie tylko dlatego, że udział tego sektora w całkowitej liczbie przedsiębiorstw w Polsce wynosi 99,8 %, ale przede wszystkim dlatego, że MSP generują 48,4% PKB.
Polska jest 6. gospodarką w UE pod względem liczby przedsiębiorstw aktywnych, z nieco większą niż w reszcie wspólnoty średnią liczbą mikroprzedsiębiorstw i o ponad połowę mniejszym udziałem małych firm w całym sektorze MSP. Mimo to, według raportu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości o kondycji małych i średnich przedsiębiorstw, MSP są miejscem pracy dla ponad 70% pracujących i 61% zatrudnionych. Z raportu opublikowanego 14. 12. 2011 roku wynika także, że mikrofirmy są największym pracodawcą w Unii Europejskiej, a tylko w Polsce tworzą miejsca pracy dla 3,5 mln osób, co stanowi 39,2% ogółu pracujących w polskich firmach.
Podobne dane prezentuje raport Komisji Europejskiej z października 2011 r. Dokument zatytułowany „Czy unijne MSP wychodzą z kryzysu?”, stanowi zbiór szczegółowych danych, tzw. arkuszy informacyjnych SBA, dotyczących sytuacji każdego państwa członkowskiego.
Choć sytuacja nie jest jeszcze ustabilizowana, a Polska wciąż nie może osiągnąć europejskiej średniej, polskie instytucje rządowe nie szczędzą sobie pochlebstw i mnożą przykłady narzędzi przygotowanych specjalnie dla sektora MSP w dobie kryzysu. Jak podaje w swoim raporcie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości dynamika wzrostu wartości dodanej brutto wszystkich grup MSP w Polsce jest znacznie wyższa niż w reszcie krajów Unii, rośnie także znaczenie dużych i średnich firm. Wyszliśmy z kryzysu w dobrej kondycji, ale to raczej zasługa samych przedsiębiorców, niż administracji.
Polska w oczach SBA
SBA, czyli Small Bussines Act jest flagową instytucją UE służącą wspieraniu sektora MSP. Do jej zadań należy m.in. sporządzanie sprawozdań i analiz ekonomicznych określających aktualną kondycję każdego z państw członkowskich, tzw. arkuszy informacyjnych. Wyniki dla Polski, tak jak dla innych krajów, określa się w oparciu o następujące obszary: Przedsiębiorczość, Pomoc państwa i zamówienia publiczne, Środowisko, Umiejętności i innowacje, Jednolitość rynku, Druga szansa, Elastyczna administracja, Najpierw myśl na małą skalę, Dostęp do źródeł finansowania oraz Umiędzynarodowienie. Dane z profilu SBA sytuują nas poniżej średniej we wszystkich obszarach, nie ma się więc czym zachwycać. Do średniej zbliżamy się jedynie w zakresie „Dostępu do źródeł finansowania”, co sugeruje, że pożyczyć pieniądze w Polsce jest mniej więcej tak samo łatwo, jak w reszcie krajów Unii. Najgorsze wyniki osiągnęliśmy w obszarze „Jednolitości rynku”, „Wykorzystania umiejętności i innowacji”, „Drugiej szansy” oraz „Elastyczności administracji” – ten wskaźnik wykazał największe odchylenie.
Druga szansa sztywnej administracji
Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Polsce zajmuje średnio dwukrotnie więcej czasu i kosztuje trzy razy więcej niż w innych krajach Unii. Natychmiastowej interwencji wymaga także czas potrzebny na przeniesienie własności i bezwzględnie system administracji podatkowej.
Archaiczny system podatkowy to chyba największy i najbardziej odczuwalny problem, z którym borykają się przedsiębiorcy z MSP. Nieprecyzyjność i skomplikowanie polskiego prawa podatkowego stawia prowadzących biznes często w sytuacji bez możliwości szybkiego załatwienia sprawy, a to na pewno nie ułatwia podejmowania najlepszych decyzji w czasie recesji gospodarczej. O tym, jak duża jest skala zjawiska przekonaliśmy się podczas ostatniej fali kryzysu, kiedy do naszych biur spływały setki zapytań od przedsiębiorców o interpretację przepisów – mówi Małgorzata Latuszek, Prezes Zarządu sieci biur rachunkowych Taxxo.
Wskaźniki „Drugiej szansy” także nie napawają optymizmem. Przedsiębiorcy, którzy zbankrutowali i chcieliby rozpocząć działalność od nowa muszą nie tylko pokonać biurokratyczny mur, ale także ponieść wysokie koszty procedur upadłościowych, które szacowane są na poziomie 20% majątku dłużnika. Na płaszczyźnie polityki gospodarczej nie wprowadzono żadnych nowych instrumentów, zarówno w 2010 r., jaki i pierwszym kwartale 2011 r. Jest jednak jeden pozytywny wskaźnik wewnątrz tego obszaru – o 5% przewyższamy średnią UE jeśli chodzi o „Stopień poparcia dla idei drugiej szansy”. Oznacza to tyle, że rząd bardzo by chciał.
Co jeszcze rząd chciałby obiecać?
Na stronach Ministerstwa Gospodarki i innych serwisach administracji państwowej odnaleźć można niezliczone dokumenty traktujące o zasięgu pomocy dla przedsiębiorców, ułatwieniach, które mają wejść w życie, horyzontalnych i długoterminowych zmianach, które ostatecznie zapewnią pożądany efekt. Dobrze, że chociaż potrzeba zmian jest zauważalna.
Na stronie MG w dokumencie pt. Działania Rządu na rzecz przedsiębiorczości przeczytać można m.in. „Jednym z priorytetów Rządu RP jest wspieranie wszelkich aspektów przedsiębiorczości – począwszy od krzewienia postaw przedsiębiorczych w szkołach podstawowych i gimnazjach, skończywszy na wspieraniu aktywności biznesowej Polaków.” „Ministerstwo Gospodarki prowadzi przemyślaną i konsekwentną politykę na rzecz rozwoju przedsiębiorstw, zorientowaną na zapewnienie korzystnych warunków ramowych dla ich rozwoju” – to już dokument pt. Polityka przedsiębiorczości w Polsce. Czytamy w nim także, że „polityka realizowana w obszarze przedsiębiorczości ma na celu stworzenie bardziej przyjaznego otoczenia prawno-instytucjonalnego, […] poprzez: poprawę jakości istniejącego i tworzonego prawa; wprowadzanie ułatwień w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej, w tym możliwości jej zawieszenia; wzmacnianie przyjaznego systemu otoczenia przedsiębiorstw (np. uproszczenie i ograniczenie kontroli w firmach, obniżenie poziomu obowiązkowego kapitału w spółkach oraz wprowadzenie domniemania uczciwości podatnika).”
Do retoryki tego typu mieliśmy okazję przyzwyczajać się latami, do niektórych punktów dekadami. W związku z tym, najbardziej racjonalnym i realnym postulatem dokumentu pozostaje chyba „dążenie do wzmacniania postaw innowacyjnych”, ale do tego nie trzeba nikogo przekonywać, tendencja w tym obszarze stale wzrasta.
Przedsiębiorcy potrzebują… normalności
96% firm w Polsce to mikroprzedsiębiorstwa, wśród nich 95 na 100 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w tym ponad 2/3 to osoby samozatrudnione. Jesteśmy na 2. miejscu w Unii pod względem liczby mikroprzedsiębiorstw, z największą w całej wspólnocie dynamiką wzrostu wartości dodanej brutto sektora MSP. Połowa firm zatrudniająca do 9 osób działa dłużej niż 4 lat, a i ta tendencja wzrasta. Jedna czwarta mikrofirm w Polsce to biznes z udziałem kobiet, które generują 38% przychodów wszystkich mikroprzedsiębiorstw. Coraz więcej bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo Pań bierze pod uwagę założenie własnej firmy w ciągu najbliższych 5 lat. Również młodzi Polacy z entuzjazmem podchodzą do kwestii prowadzenia samodzielnego biznesu.
To właściciele mikro, małych i średnich przedsiębiorstw pozwolili przetrwać polskiej gospodarce, a receptą na kryzys jest polska przedsiębiorczość, mamy ją we krwi. Gdzie indziej szukać klucza do sukcesu, skoro rozkład sektorowy MSP w Polsce przypomina średnią europejską. Przedsiębiorcy chcą działać, a od urzędników oczekują wyłącznie swobody, jasnych przepisów i mniejszej biurokracji. Doświadczenia ostatnich lat pokazały, że skorzysta na tym przede wszystkim polska gospodarka.
Krzysztof Oflakowski
Źródła:
„Raport o stanie sektora małych średnich przedsiębiorstw w Polsce” opracowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2011 r., http://www.parp.gov.pl
Raport „Czy unijne MŚP wychodzą z kryzysu?” opracowany przez Komisję Europejską, Bruksela 2011 r., http://ec.europa.eu
Dokument „Działania Rządu na rzecz przedsiębiorczości” oraz „Polityka przedsiębiorczości w Polsce” opracowany przez Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2011, http://mg.gov.pl
