Zakup samochodu za granicą – jak ominąć pułapki?

W celu przygotowania odpowiedzi na liczne pytania konsumentów w 2015 roku 29 krajów sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) przeprowadziło szczegółową analizę przeszkód i problemów napotykanych przy zakupie samochodu poza granicami swojego kraju.

Wyniki badań ECC-Net zebrane w raporcie „Cross-border car purchases (Transgraniczne zakupy samochodów)” potwierdziły, że procedury dotyczące zakupu samochodu w wielu krajach znacząco od siebie odbiegają. Ponadto sieć ECC zaprosiła konsumentów do uczestnictwa w badaniu. W ankiecie wzięło udział prawie 400 konsumentów z UE, Norwegii i Islandii.

•61% ankietowanych konsumentów wskazała, że zakupiła samochód w Niemczech,

kolejne kraje to: Holandia (6%), Szwecja (5%), Francja (5%), Polska (1.07%)

•86% przebadanych konsumentów napotkało problem podczas zakupu samochodu za granicą

•W 2014 r. blisko połowa (44%) skarg konsumenckich przyjętych przez ECC-Net dotyczyła samochodów zakupionych przez internet. Ta tendencja się utrzymuje.

•ECK Polska w 2015 r. odnotowało 150 spraw dotyczących samochodów, z czego 97 dotyczyło zakupu auta (blisko 10% wszystkich skarg). W zdecydowanej większości krajem zakupu były Niemcy, rzadziej Holandia i Belgia. Pozostałe sprawy były związane z wynajmem oraz zakupem części samochodowych.

Konsumenci odpowiedzieli na szereg pytań wielokrotnego wyboru przedstawiając liczne problemy, z jakimi borykali się kupując samochód za granicą. Niektórzy konsumenci natrafili jednocześnie na kilka przeciwności.

Większość pytań, które trafiają do sieci ECC-Net dotyczy sytuacji jeszcze przed zakupem samochodu. Dlatego centra przykładają dużą rolę do informacji prewencyjnych, które mogą doprowadzić do uniknięcia sporów ze sprzedwcą.

Przed zakupem samochodu ECK zaleca sprawdzenie ceny oraz informacji o przedsiębiorcy. Konsumenci powinni w bardzo dokładny sposób porównać również cechy techniczne pojazdu. Nie wystarczą dane udzielone przez przedsiębiorcę, aby uzyskać rzetelną informację, należy przeprowadzić własne badanie, konsultując zdobyte informacje u dealerów samochodowych oraz na forach internetowych.

Przeprowadzona przez ECC-Net analiza, wskazuje, iż główne problemy transgranicznego zakupu dotyczą gwarancji handlowej, a także dyskryminacji ze względu na kraj pochodzenia lub zamieszkania (wyższa cena, dodatkowe wymagania formalne). Doświadczenie sieci pokazuje, że często głównym czynnikiem zakupu jest atrakcyjna cena, aby mieć pewność, że trafiliśmy na okazję, należy sprawdzić również jakość samochodu. Warto pytać o numer seryjny, kserokopię dowodu własności, odczyt z licznika czy fakturę zakupu. Sprawdzenie czy samochód nie został skradziony nie należy do najłatwiejszych czynności. W większości krajów wyłącznie urzędy mają dostęp do danych rejestracyjnych. Odradza się wykonywanie przelewów na konto niezidentyfikowanego sprzedawcy. Najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z płatności kartą kredytową, posiadającą opcje: obciążenie zwrotnego (tzw. chargeback).

Raport ECC-Net zwraca uwagę na dwa najczęściej występujące oszustwa: cofanie licznika oraz klonowanie. Informację o stanie licznika konsument może sprawdzić wyłącznie w 5 krajach UE: Belgii, Holandii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i na Węgrzech. We Francji sąd może orzec, iż zawarta umowa powinna zostać anulowana, nawet jeżeli sprzedawca był nieświadomy manipulacji, w Niemczech natomiast konsument może odstąpić od umowy kupna, wyłącznie wtedy, gdy jest w stanie uwodnić, iż manipulacja była zamierzonym działaniem sprzedawcy.

Konsumenci w bardzo łatwy sposób mogą zostać skuszeni atrakcyjnymi ofertami, które dostępne są również na stronach internetowych portali sprzedających samochody. Należy pamiętać, że administrator portalu nie ponosi odpowiedzialności za ogłoszenia dodawane przez sprzedawcę, chyba, że uzyskał wcześniej doniesienie o nieuczciwych praktykach stosowanych przez danego przedsiębiorcę.

Zgodnie z Dyrektywą 2009/40/WE w sprawie badań zdatności do ruchu drogowego każdy samochód powinien przejść rutynową kontrolę. Zaleca się, aby konsument sprawdził u sprzedawcy, kiedy miała miejsce oraz poprosił o ważne świadectwa zdatności do jazdy. Przy transgranicznym zakupie samochodu konsument może skontrolować pojazd w kraju sprzedawcy, ale nie wszystkie kraje UE posiadają urzędowe wykazy stacji kontroli.

W 19 krajach członkowskich świadectwo kontroli pojazdu jest obowiązkowe, tylko 10 krajów akceptuje świadectwa kontroli przeprowadzonej za granicą.  Jeżeli konsument  mieszka w: Chorwacji, Czechach, Finlandii, Irlandii, Luksemburgu, Portugalii, Rumunii, Szwecji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Malcie lub Słowacji w celu zarejestrowania samochodu musi posiadać świadectwo kontroli pojazdu wydane w swoim kraju.

Zamiast korzystać z formalnej kontroli technicznej, konsumenci mogą rozważyć konsultację u innych specjalistów. Za zgodą sprzedawcy kontrola u zewnętrznego specjalisty może zostać zorganizowana na koszt kupującego. Znalezienie wiarygodnego eksperta jest dość trudne, koszt usługi waha się od 15 EUR na Litwie do 350 EUR w Holandii.

Konsumenci powinni zachować szczególną czujność podczas podpisywania umowy. Należy upewnić się czy umowa nie narusza warunków formalnych kraju sprzedaży i przepisów prawnych, w innym wypadku może zostać uznana za nieważną. Umowy różnią się w zależności od kraju członkowskiego. Umowa na zakup nowego samochodu może odbiegać od umowy zakupu używanego pojazdu. Pisemna umowa nie jest konieczna we wszystkich krajach członkowskich, niemniej jednak może okazać się niezbędna podczas rejestracji samochodu, taka sytuacja ma miejsce w Niemczech, Luksemburgu, Szwecji, Rumunii i we Włoszech. W kilku krajach umowa pisemna lub słowna może określać wyłącznie podstawowe warunki (strony umowy, cenę, opis pojazdu, ilość i data) – tak jest w Polsce.

Aby móc zarejestrować samochód w swoim kraju, kupujący powinien przedstawić w urzędzie dowód rejestracyjny bądź poprzednie tablice rejestracyjne. Wykaz i wygląd dowodów w krajach UE został zamieszczony w raporcie ECC-Net. W Austrii, Bułgarii, Niemczech, Luksemburgu, Słowacji i Szwecji dowód składa się z dwóch części, ważne jest, aby konsument otrzymał obie. Ponadto kupujący powinien sprawdzić ze sprzedawcą świadectwo zgodności pojazdu (COC). COC jest wymagane do zarejestrowania samochodu w 23 krajach europejskich (w Polsce wyłącznie jeśli istnieje).

Wartość depozytu wpłaconego przed odebraniem samochodu może wynosić od 10% (Bułgaria, Polska, Portugalia, Słowenia) do 50% (Holandia). W Danii, Norwegii i Rumunii do standardowych procedur należy płatność za pobraniem.

Konsument ma prawo do 14-dniowego odstąpienia od umowy kredytu. W kilku krajach istnieje możliwość odstąpienia od zakupu samochodu, jeżeli konsument odstępuje od umowy kredytowej, pod warunkiem, że umowy są ze sobą powiązane (Hiszpania, Portugalia, Polska, Holandia, Łotwa, Niemcy, Bułgaria, Austria, Francja). Ponadto konsument ma zawsze prawo rezygnacji z kredytu konsumenckiego, jeżeli wycofuje się od umowy zawartej na odległość.

Po zakupie samochodu w innym państwie członkowskim UE, konsument może podjąć decyzję o przewiezieniu samochodu do kraju zamieszkania. Jeżeli samochód został wyrejestrowany przez sprzedawcę będzie potrzebował tzw. tablic tranzytowych.  Jeżeli jednak tablice rejestracyjne lub dowód rejestracyjny danego pojazdu są ważne, powinny być uznawane przez inne państwo członkowskie. Przepisy dotyczące tymczasowych tablic rejestracyjnych mogą się różnić w zależności od kraju, w raporcie sieci ECC-Net zostały zestawione wymagania poszczególnych państw UE.

Poza tablicami rejestracyjnymi, ważną kwestię stanowi ubezpieczenie. Przede wszystkim konsument powinien skontaktować się z własnym ubezpieczycielem w celu wybrania odpowiedniej oferty. Badania sieci wykazały, że jest prawie niemożliwe, aby konsument otrzymał ubezpieczenie poza swoim krajem zamieszkania.

Podatek VAT jest jednym z głównych problemów konsumentów, którzy kupili samochód w innym państwie członkowskim. Każde państwo wyznacza swoje własne stawki, według danych z 2015 roku wahają się one od 17% do 27%.  Istotny wpływ na płatność podatku VAT ma stan samochodu. Jeżeli decydujemy się na zakup nowego samochodu za granicą, wówczas VAT powinien zostać zapłacony w kraju rejestracji, oznacza to, że sprzedawca powinien sprzedać pojazd bez podatku VAT. Często jednak VAT pobierany jest na poczet depozytu, zwrot następuje po zarejestrowaniu samochodu w kraju konsumenta. Sprzedawca jest odpowiedzialny za zapłatę podatku VAT na rzecz organów finansowych i musi udowodnić, że sprzedał samochód na eksport. Najbezpieczniejszym sposobem na to jest uzyskanie zaświadczenia od zagranicznych instytucji finansowych potwierdzającego, że VAT został zapłacony w państwie rejestracji. Wówczas konsument może być zmuszony na oczekiwanie na zwrot podatku nawet do roku od momentu zakupu samochodu.

Warto zapamiętać, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytuły niezgodności towaru z umową (w Polsce instytucja rękojmi) obowiązuje przez 2 lata od momentu dostarczenia samochodu do konsumenta, niektóre kraje członkowskie UE wydłużyły termin do 4 lat.

•2 letnia odpowiedzialność za zgodność towaru z umową (legal guarantee; w Polsce rękojmia), wynikająca z przepisów prawa, więc dotyczy każdej umowy. Zwykle pozwala konsumentom żądać naprawy lub wymiany wadliwych samochodów, lub

w niektórych przypadkach ubiegać się o zwrot części/całości kwoty;

•Gwarancja, dobrowolnie oferowana przez sprzedawcę lub najczęściej producenta, często bezpłatnie, jako część całkowitej ceny pojazdu;

•Przedłużona gwarancja handlowa oferowane przez sprzedawcę lub producenta, czasami nawet przez osobę trzecią, za dodatkową opłatą.

Przedłużone gwarancje handlowe są korzystne szczególnie dla konsumentów, którzy zakupili samochód na rynku wtórnym.

Jeżeli konsument dochodzi swoich roszczeń na postawie ustawowej odpowiedzialności sprzedawcy, to musi udowodnić, że samochód nie spełnia warunków umowy (chyba że nie minął jeszcze 6 miesięczny okres, w którym ciężar dowodu spoczywa na sprzedawcy). Wielu konsumentów nie korzysta z tej drogi, biorąc pod uwagę, że badanie techniczne samochodu przeprowadzane jest zazwyczaj w kraju konsumenta, co często jest ignorowane przez zagranicznego sprzedawcę chyba, że konsument dostarczy przetłumaczony raport. Gwarancje handlowe najczęściej nie wymagają od konsumenta dowodów, ale często posiadają specyfikacje krajowe, w związku z czym samochód jest objęty gwarancją kraju zakupu.

Przypadki dotyczące transgranicznych zakupów samochodów mogą być kierowane do ECC-Net. Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich oferuje indywidualne wsparcie konsumentom, pomagając im osiągnąć polubowne rozwiązanie transgranicznego sporu

z przedsiębiorcami z 30. krajów europejskich.

Źródło: Europejskie Centrum Konsumenckie