Umowa zlecenie czy umowa o dzieło? Najbardziej istotne różnice

Przedsiębiorcy coraz częściej rezygnują z umowy o pracę na rzecz umowy zlecenie lub umowy o dzieło. Jednak wielu z nich nie jest świadomych istotnych różnic pomiędzy nimi, a co za tym idzie odmiennych zobowiązań względem US i ZUS, wynikających z zapisów prawnych. Chociaż powszechnie istnieje przekonanie, że to nagłówek dokumentu określa jego charakter – to jednak nic bardziej mylnego. Pomimo tego, iż ta sama czynność może zostać wykonana na podstawie dowolnej z tych dwóch form umowy, to warto wiedzieć o tym, które zapisy będą warunkowały konkretne zobowiązania.

 

 

Podstawową cechą różniącą umowę zlecenia od umowy o dzieło jest jej przedmiot. W przypadku pierwszej z nich przedmiotem jest dokonanie przez przyjmującego zlecenie (zleceniobiorcę) określonej czynności prawnej (tzn. wywołującej skutek prawny)  na rzecz dającego zlecenie (zleceniodawcy). Wykonanie ustalonych czynności faktycznych może być przedmiotem umów o świadczeniu usług, do których stosuje się odpowiednie przepisy o zleceniu.  W praktyce jej charakter utożsamiany jest  z umową zlecenia, a często tak samo przez strony nazywany.

 

Natomiast w przypadku umowy o dzieło przedmiotem jest wykonanie przez przyjmującego zamówienie (wykonawcę dzieła) oznaczonego jako  dzieło, które  może mieć charakter zarówno materialny, niematerialny, samoistny (będzie istniało niezależnie od wykonawcy) i obiektywnie pewny do osiągnięcia.

 

 

W praktyce nierzadko te same czynności mogą być przedmiotem zarówno umowy zlecenia, jak  i umowy o dzieło.  „Sformułowanie umowy może determinować jej charakter prawny. Należy przy tym zachować jednak ostrożność, aby uniknąć niebezpieczeństwa uznania przez urzędy i ZUS umowy zlecenia za umowę o dzieło  i odwrotnie  – o charakterze stosunku prawnego łączącego strony decyduje bowiem nie nazwa umowy, ale jej treść.” – mówi Anna Prymakowska z firmy Ekoconsultant. 

 

 

Oprócz innych różnic, obie opisywane umowy cywilnoprawne różni także sposób rozliczania, czyli wyliczania kwoty wynagrodzenia netto dla zleceniobiorcy i wykonawcy dzieła.  Zawarcie każdej z tych umów powoduje powstanie innych obciążeń wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego po stronie zleceniodawcy i zamawiającego.

W przypadku umowy o dzieło zawartej z osobą niebędącą jednocześnie pracownikiem pozostającym w stosunku pracy z zamawiającym, lub z osobą nieświadczącą pracy formalnie dla innego zamawiającego, pobiera się wyłącznie podatek dochodowy od osób fizycznych. Osób tych nie zgłasza się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i nie uiszcza się od nich żadnych składek na ubezpieczenie społeczne.

 

 

Zawarcie umowy zlecenia rodzi oprócz obowiązków podatkowych także zobowiązania w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Umowa zlecenie może być objęta dobrowolnym lub obowiązkowym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym i najczęściej obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Istnieje jednak kilka wyjątków.

 

Jeśli umowa zlecenie została zawarta z własnym pracownikiem, wówczas zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym. Za takiego pracownika należy więc składkę opłacać podwójnie. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy umowa zlecenie została zawarta ze zleceniobiorcą, który nie jest nigdzie zatrudniony.  Taka osoba podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotny z tytułu zlecenia, ponieważ umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczeń. 

 

Natomiast w przypadku, gdy  umowa zlecenie została zawarta z osobą, która posiada umowę o pracę w innej firmie i są za nią odprowadzane składki ZUS  z tytułu umowy zlecenia podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Należy jednak pamiętać, że jeśli zleceniobiorca z tytułu umowy o pracę nie będzie osiągał minimalnego wynagrodzenia (przeliczając na miesiąc), wówczas będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia.