Za niezgłoszenie zaciągniętej wcześniej pożyczki podatnik, który powołuje się na nią w trakcie postępowania lub czynności sprawdzających, ukarany zostanie sankcyjną stawką podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 20% wartości utajonej pożyczki. Dotyczy to jednak tylko tych pożyczek, których wartość przekracza pewne limity – różne w zależności od relacji łączącej strony umowy pożyczki.
Wszczęcie postępowania pokontrolnego wyklucza możliwość skorygowania nieprawidłowości w rozliczeniu podatku od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku wyniesie 20 %, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego podatnik powoła się na fakt zawarcia umowy takiej pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a wcześniej nie zapłaci należnego od tych czynności podatku. 20-proc. stawka dotknie także biorącego pożyczkę, który ze względu na niespełnienie ustawowych warunków nie skorzystał ze zwolnienia przewidzianego dla najbliższej rodziny, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
O czym warto pamiętać, niestety skorygowanie deklaracji podatkowej oraz zapłacenie zaległego podatku już w trakcie trwania postepowania podatkowego nie ochroni podatnika-dłużnika przed podwyższoną stawką.
Zaległość trzeba nadrobić przed wszczęciem postępowania
Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 29. styczna 2013 r. o sygn. II FSK 1177/11, jeśli zaległy podatek od nieujawnionej pożyczki zostanie wpłacony po dniu wszczęcia postępowania kontrolnego, w trakcie którego podatnik powołuje się na fakt zawarcia takiej pożyczki, podatnik będzie obowiązany zapłacić zaległy podatek przy zastosowaniu sankcyjnej stawki. Sąd podkreślił, iż gdyby istniała możliwość złożenia korekty deklaracji oraz uregulowania zaległości podatkowych przez podatnika już w trakcie trwania czynności kontrolnych, organ kontrolujący nie byłby w stanie wskazać, że podatnik posiadał nielegalne źródła przychodu.
Bez konsekwencji dla pożyczek w limicie
Nie w każdym przypadku niezgłoszenia faktu zaciągnięcia pożyczki na podatniku ciążyć będzie obowiązek zapłaty sankcyjnego podatku. Ustawa przewiduje kwoty, które korzystają ze zwolnienia nawet bez poinformowania o pożyczce fiskusa. W zależności od relacji łączącej strony umowy pożyczki ustalone są limity i warunki skorzystania ze zwolnienia.
Limity wartości pożyczek zwolnionych od podatku:
• 9 637 zł w przypadku nabywców z I grupy podatkowej – małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie),
• 5 000 zł od jednego podmiotu i 25 000 zł od wielu podmiotów w ciągu 3 kolejnych lat – w przypadku umowy zawartej między innymi osobami,
• bez limitu w przypadków pożyczek od małżonka, zstępnych (rodziców, dziadków), wstępnych (dzieci, wnuki), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochy. W takim przypadku, jeżeli kwota pożyczki przekracza 9 637 zł, pożyczkobiorca będzie musiał pamiętać o dwóch dodatkowych warunkach. Po pierwsze otrzymanie pożyczki pieniężnej musi być udokumentowane wpływem na rachunek bankowy, albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Po drugie, fakt zaciągnięcia pożyczki należy zgłosić w urzędzie skarbowym, składając deklarację.
Przykład
Pan Adam pożyczył od znajomego 30 000 zł na zakup samochodu. Od udzielonej mu pożyczki powinien zatem uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości:
(30 000 – 5 000)
