Osoby, które w latach 2007-2008 nie zdążyły w ciągu miesiąca zawiadomić fiskusa o nabytym spadku po najbliższej rodzinie, np. rodzicach lub rodzeństwie, i w efekcie zapłaciły podatek od spadków i darowizn, mają ostatnie dni na wystąpienie z wnioskiem i odzyskanie swoich pieniędzy. Termin mija już 18 lipca.
4 czerwca br. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (sygn. akt P 43/11), w którym orzekł o niezgodności z Konstytucją przepisu ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., w zakresie, w jakim przewidywał miesięczny termin złożenia zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków), wstępnych (rodziców, dziadków), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Konieczność złożenia takiego zawiadomienia jest związana ze zwolnieniem dla najbliższej rodziny.
Członkowie najbliższej rodziny nie muszą płacić podatku od spadku, gdy spełnią określone w ustawie warunki. Jednym z nich jest właśnie konieczność poinformowania fiskusa o nabytym spadku. W latach 2007-2008 podatnicy mieli jednak tylko jeden miesiąc na dopełnienie tego obowiązku (w przypadku otrzymania spadku okres ten liczy się od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku). Od 2009 r. termin ten został znaczenie wydłużony i obecnie wynosi 6 miesięcy.
Pieniądze do odzyskania
Wyrok Trybunału z 4 czerwca br. oznacza, że osoby, które z uwagi na niespełnienie warunku zawiadomienia w terminie jednego miesiąca nie mogły skorzystać ze zwolnienia i musiały zapłacić podatek, mają szansę na odzyskanie wpłaconych fiskusowi pieniędzy. Ordynacja podatkowa przewiduje bowiem możliwość wznowienia postępowania podatkowego zakończonego decyzją ostateczną m. in. w sytuacji, gdy została ona wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją orzekł Trybunał Konstytucyjny. Jeżeli zostaną spełnione do tego przesłanki, postępowanie zostanie wznowione, a pierwotna decyzja uchylona. W efekcie u podatnika powstanie nadpłata (jej wysokość określi organ podatkowy), którą fiskus mu zwróci (chyba że podatnik ma zaległości podatkowe lub bieżące zobowiązania, wtedy nadpłata zostanie w pierwszej kolejności zaliczona z urzędu na poczet zaległości wraz z odsetkami za zwłokę lub bieżących zobowiązań podatkowych).
Ostatnie dni na złożenie wniosku
W efekcie osoby, którym nie udało się skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn w przypadku nabycia spadku od najbliższej rodziny w związku z niedotrzymaniem miesięcznego terminu na powiadomienie, powinny wystąpić do urzędu z wnioskiem o wznowienie postępowania. W tym wypadku również należy pilnować terminu, który wynosi miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (czyli z dnia jego ogłoszenia). Uwzględniając, że przedmiotowy wyrok Trybunału został ogłoszony w Dzienniku Ustaw 18 czerwca 2013 r., termin na złożenie wniosku upływa 18 lipca. Wniosek należy złożyć do organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji.
Problemowy 2007 rok
Pewne wątpliwości powstają w przypadku tych podatników, którym termin płatności podatku upłynął w 2007 roku. Zgodnie z Ordynacją podatkową fiskus odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, nawet gdy stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1 (czyli m. in. związanej z wydaniem wyroku przez Trybunał Konstytucyjny), jeżeli wydanie nowej decyzji nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia (czyli 5 lat liczonych od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku). Można jednak próbować bronić wznowienia postępowania wskazując, że zobowiązanie podatkowe wygasło nie z uwagi na upływ terminu przedawnienia, lecz w związku z jego uregulowaniem. Warto więc złożyć wniosek także w sytuacji, gdy dotyczy sprawy z 2007 roku.
Katarzyna Rola-Stężycka
