Każdemu pracownikowi, podczas wykonywania codziennych obowiązków zawodowych, może zdarzyć się pomyłka. Jeżeli jest ona niewielka i nie pociąga za sobą kosztów, problemu praktycznie nie ma. Inaczej jednak, gdy szkoda jest duża. Czy pracownik może odpowiadać materialnie?
Odpowiedzialność materialna pracowników to zagadnienie wzbudzające wiele wątpliwości. Podstawowa zasada mówi, że osoba zatrudniona odpowiada za szkodę wówczas, gdy dopuściła się zaniedbania. Trzeba jednak pamiętać, że zakres odpowiedzialności nie zawsze jest taki sam. W praktyce zatem pracodawca nie zawsze musi domagać się od swojego podwładnego pokrycia pełnej wartości szkody. Wszystko zależy od tego, jaką umowę podpisały strony i co znajduje się w poszczególnych jej zapisach.
Zakres odpowiedzialności materialnej
Kwestia odpowiedzialności materialnej pracownika wykonującego pracę na podstawie umowy o pracę została szczegółowo uregulowana w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 115 osoba zatrudniona ponosi odpowiedzialność za szkodę „w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda”. Inaczej jednak kwestia ta wygląda wówczas, gdy mowa o odpowiedzialności pracownika za mienie mu powierzone. Ten drugi rodzaj odpowiedzialności jest znacznie mniej korzystny z punktu widzenia pracowników – przewiduje, że odpowiadają oni za szkodę bez żadnych ograniczeń. Z tego względu tak istotne jest to, by pracownik wiedział, jakie punkty zostały zawarte w umowie o pracę.
Kiedy odpowiedzialność za mienie powierzone?
Aby pracownik mógł ponieść odpowiedzialność materialną, muszą zostać spełnione określone przesłanki. Przede wszystkim konieczne jest powstanie rzeczywistej szkody. Pracownik nie może odpowiadać za samo ryzyko wystąpienia szkody. Ponadto, niezbędne jest, by osobie zatrudnionej mienie zostało prawidłowo powierzone. W Kodeksie pracy ustawodawca wskazał przy tym, o jakiego rodzaju mieniu mowa:
pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
Nie jest to jednak katalog zamknięty – równie dobrze mogą to być towary czy inne dobra materialne.
Istotną kwestią, gdy mowa o odpowiedzialności materialnej pracowników, jest to, że taką odpowiedzialnością pracodawca może obciążyć każdego zatrudnionego. Oznacza to, że podwładny niekoniecznie musi pracować na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną.
Jak przekazać mienie?
Skoro jedną z przesłanek egzekwowania odpowiedzialności za mienie powierzone jest konieczność jego prawidłowego przekazania pracownikowi, zainteresowane strony powinny wiedzieć, w jaki sposób to zrobić. Jednym z dobrych rozwiązań jest przeprowadzenie np. inwentaryzacji zdawczo-odbiorczej. Wówczas przyjęcie mienia pracownik kwituje podpisem, zaś każda ze stron otrzymuje kopię dokumentu. Inną możliwością jest sporządzenie umowy. Nie wyklucza się również faktycznego przekazania mienia pracownikowi. W ostatnim jednak przypadku pracodawca i pracownik nie mają potwierdzenia, że rzeczywiście doszło do przekazania mienia.
Pracownik musi się bronić
Z punktu widzenia pracownika ważne jest to, że to na nim spoczywa ciężar dowodu w sytuacji, gdy pracodawca stwierdza konieczność naprawienia szkody. Wówczas podwładny powinien wykazać, że zachodzą okoliczności wyłączające jego odpowiedzialność. Pracodawca bowiem, zgodnie z przepisami, jest zobowiązany wyłącznie do tego, by stwierdzić i poinformować o wysokości straty pracownika.
Przeczytaj też o tym, jakie obowiązki wynikają z tytułu umowy o pracę: www.praca-bytom.info/porady-dla-pracownikow/523/czy-znasz-swoje-obowiazki
