Dotacje inwestycyjne 2010

Przez

26 sierpnia 2010

Wsparcie w ramach Wspólnej Polityki Strukturalnej, realizowanej za pośrednictwem dotacji unijnych dostępne jest między innymi dla rodzimych przedsiębiorców i może być przeznaczane generalnie na wszystkie aspekty działalności podnoszące innowacyjność firm oraz przyczyniające się do nadrobienia zapóźnień cywilizacyjnych polskiej gospodarki względem światowej czołówki. System udzielania finansowego wsparcia jest tak skonstruowany, by beneficjenci mogli kompleksowo

System udzielania finansowego wsparcia jest tak skonstruowany, by beneficjenci mogli kompleksowo przygotować zarówno swoje inwestycje, jak i dokumentacje aplikacyjne wraz z niezbędnymi załącznikami. Częstotliwość rund aplikacyjnych zależy od opracowanego wcześniej przez Instytucje Wdrażające planu oraz przygotowanego harmonogramu naborów. Nie podlega ona niestety żadnym regułom, a konkursy w ramach jednych działań mogą być realizowane cyklicznie raz lub kilka razy w roku, w innych natomiast odbywać się mogą raz w ciągu całej perspektywy finansowej, czyli w okresie lat 2007-2013.

Tłuste lata i ostatni dzwonek

Polska wchodzi w okres apogeum wykorzystywania unijnych dotacji. Rok bieżący ma być pierwszym z dwóch „najtłustszych lat”, kiedy to rozdysponowane zostaną środki rzędu kilkudziesięciu miliardów złotych w ramach prawie tysiąca konkursów. Tylko w roku 2010 w ramach największego programu (PO IG) planowanych jest ich blisko 40. Szereg środków dla przedsiębiorców zostanie uruchomiony w poszczególnych województwach, w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. O ile pierwsze przeznaczone będą głównie na innowacyjne przedsięwzięcia, to działania w regionach skupią się na rozwoju wszelkiej działalności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP).

Bieżąca perspektywa finansowa (a więc i konkursy dla beneficjentów) potrwa do 2013 roku, ale nie we wszystkich działaniach nabory będą prowadzone cyklicznie i regularnie. W ramach niektórych z nich już w chwili obecnej nie przewiduje się w ogóle kolejnych naborów, w innych przypadkach tegoroczne nabory będą ostatnimi. Początek tego roku stanowi zatem „ostatni dzwonek” dla przedsiębiorstw na dokładne przeanalizowanie planowanych inwestycji z uwagi na komfort jeszcze stosunkowo szerokiego wachlarza możliwości skorzystania z dotacji. W kolejnych latach będzie o nią coraz trudniej, ponieważ przy systematycznie rosnącej konkurencji szczupleją budżety poszczególnych priorytetów i działań.

Niezwykle cenną informacją dla potencjalnych wnioskodawców jest obietnica otrzymania przez Polskę dodatkowej kwoty 633 milionów euro z unijnej kasy w trzech ostatnich latach bieżącej perspektywy finansowej (tj. 2011-2013). Środki te pochodzą ze specjalnego funduszu dla krajów, które rozwijały się szybciej niż przewidywała Bruksela i są bezpośrednim wynikiem wyższego niż przewidywano wzrostu gospodarczego. Będą mogły być one przeznaczone na wsparcie najbiedniejszych regionów, projekty infrastrukturalne i związane z ochroną środowiska. Owa „premia” zostanie rozłożona równomiernie na lata 2011-2013, co oznacza dodatkowe środki rzędu 211 mln EUR rocznie.

Diabeł tkwi w pomyśle

Sektor MSP w Polsce tworzy prawie 50 proc. PKB, przy czym przedsiębiorstwa te stanowią ponad 99 proc. ogółu aktywnych przedsiębiorstw w naszym kraju. Z racji większej elastyczności są one bardziej otwarte na innowacyjne rozwiązania technologiczne, udział w tworzeniu przez nie krajowej gospodarki systematycznie wzrasta. Wzrost ten jednak nie byłby na tyle widoczny i efektywny, aby proporcje te mogły w najbliższym czasie ulec zasadniczym zmianom, gdyby nie zewnętrzne czynniki katalizujące powstawanie i funkcjonowanie nowych, innowacyjnych przedsiębiorstw charakteryzujących się dużym potencjałem zasobów finansowych, ludzkich i know-how.

Dzięki wykorzystaniu środków unijnych krajowy sektor MSP może nie tylko zwiększyć swoją liczebność, ale także odgrywać znaczniejszą rolę na rynku wspólnotowym. Kluczem do tego jest zwiększenie się ich produktywności oraz systematycznie nadrabianie dystansu technologicznego. Jest co nadrabiać, bowiem odsetek podmiotów innowacyjnych wśród wszystkich w Polsce jest trzykrotnie niższy niż w najbogatszych krajach UE.

Postęp technologiczny polskich przedsiębiorców przed przystąpieniem do UE oznaczał w większości przypadków, de facto, unowocześnienie parku maszynowego. Zdecydowanie odbiega od średniej unijnej natomiast udział środków przeznaczanych na prace B+R i oscyluje on wokół 10 proc., podczas gdy jest to najistotniejsze, a wciąż niedoceniane źródło innowacji.

Diagnoza i leczenie

Główną przyczyną niskiego poziomu innowacyjności i niewystarczającego poziomu finansowania jest brak środków finansowych na tego rodzaju inwestycje. Rodzimych przedsiębiorców cechuje stosunkowo niewielka skłonność do inwestowania, zwłaszcza w nowoczesne przedsięwzięcia, a przez to ryzykowne i wymagające wysokich nakładów w dłuższym okresie.

Trudności w pozyskiwaniu kapitału wynikają głównie z restrykcyjnych wymogów otrzymania kredytu, zwłaszcza przez podmioty mające trudności w przedstawieniu historii rachunku, czy odpowiednich zabezpieczeń. Co więcej, fundusze kapitału podwyższonego ryzyka nie inwestują w projekty innowacyjne o niewielkiej wartości z uwagi na wysokie koszty stałe, związane z ich obsługą przy jednoczesnym wysokim ryzyku, którym obarczone są przedsięwzięcia realizowane w początkowych etapach działalności.

Panaceum na taki stan rzeczy stanowi Priorytet III PO IG – Kapitał dla innowacji, w ramach którego przewiduje się wsparcie potencjalnych oraz nowo powstałych przedsiębiorstw, wsparcie kapitałowe dla sektora MSP oraz aktywizacja rynku indywidualnych inwestorów kapitałowych. Kluczowym działaniem w tym zakresie w roku 2010 jest 3.1. PO IG – Inicjowanie działalności innowacyjnej, którego celem jest zwiększenie liczby przedsiębiorstw działających w oparciu o innowacyjne rozwiązania i stworzenie warunków sprzyjających aktywizacji potencjału MSP.

W ramach Działania wprowadzone zostały nowe instrumenty wspierające powstawanie innowacyjnych przedsiębiorstw. Nie jest ono zatem skierowane bezpośrednio dla firm, ale to one będą ostatecznymi beneficjentami przedsięwzięć realizowanych przez inkubatory przedsiębiorczości, centra transferu technologii i innowacji, akceleratory technologii czy parki naukowo-techniczne. Podmioty te mogą finansować projekty dotyczące poszukiwania i oceny innowacyjnych pomysłów potencjalnych przedsiębiorców, a także przygotowania i tworzenia nowych podmiotów gospodarczych na bazie tychże pomysłów.

W ramach tego działania wydatkami kwalifikującymi się do objęcia wsparciem są:

• wynagrodzenia osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektu,
• koszty ich podróży służbowych,
• zakup wyposażenia, sprzętu, urządzeń i materiałów biurowych dla nowo powstałych podmiotów,
• zakup oprogramowania i licencji,
• innych wartości niematerialnych i prawnych,
• oraz powszechnie na rynku stosowanych usług;
• kwalifikowane są koszty najmu i użytkowania pomieszczeń, amortyzacji budynków, remontów i adaptacji pomieszczeń;
• można sfinansować raty spłat wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• można także sfinansować szkolenia niezbędne do realizacji projektu;
• audyt finansowy;
• nabycie części udziałów lub akcji w nowo powstałej spółce.

Chociaż źródło to, jak już było wspomniane, nie jest skierowane bezpośrednio do przedsiębiorców, cieszy się dużym zainteresowaniem uprawnionych podmiotów ze względu na wysoki, nawet 100 proc. poziom dofinansowania. Tegoroczny nabór cieszył się dużym zainteresowaniem i dlatego trwał zaledwie trzy dni, tj., od 8 do 11 marca. W tym czasie do Instytucji Wdrażającej wpłynęły wnioski na ponad pół miliarda złotych. Termin następnej rundy jest uzależniony od przesunięcia realokacji środków. Ewentualny nabór rozpocznie się najwcześniej w przyszłym roku.

Projekty innowacyjne

W ramach IV osi priorytetowej PO IG – Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia, realizowane będą projekty podnoszące poziom innowacyjności przedsiębiorstw poprzez stymulowanie wykorzystania nowoczesnych rozwiązań. Znaczna część działań, a co za tym idzie także środków, przeznaczona jest na przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym.

Co do zasady są nimi wszystkie projekty mające na celu:

• wdrożenie do praktyki gospodarczej
• lub znaczne ulepszenie nowej technologii czy produktu,
• zastosowanie nowych rozwiązań organizacyjnych lub marketingowych, które znane są na świecie nie dłużej niż trzy lata
• lub rozpowszechnione w branży nie więcej niż w 15 proc.. Jest to warunek konieczny do uznania innowacyjności przedsięwzięcia, a tym samym, do otrzymania wsparcia.

Sztandarowym źródłem finansowania innowacyjności była jak dotąd kompilacja działań 1.4. oraz 4.1. PO Innowacyjna Gospodarka. Ich celem było podniesienie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw dzięki wykorzystaniu rezultatów prac B+R oraz poprzez wspieranie wdrożeń wyników prac rozwojowych i badań przemysłowych. Obejmowało dofinansowanie projektów zakładających przedsięwzięcia techniczne, technologiczne i organizacyjne, prowadzone samodzielnie przez przedsiębiorców, bądź też na ich zlecenie przez jednostki naukowe. Badawcza część projektu kończyć się miała stworzeniem prototypu produktu, bądź konkretnego rozwiązania. W dalszym ciągu procesu dofinansowane mogły być także inwestycje związane z wdrożeniem wyników wcześniejszych badań.

Realizacja projektów w ramach tego działania miała w założeniu przyczynić się do budowy przewagi konkurencyjnej polskich przedsiębiorstw poprzez działalność opartą na innowacyjnych rozwiązaniach. Bardzo często brak wystarczającej ilości środków własnych stanowi bowiem dla firm barierę nie do przebycia w aspekcie prowadzenia działalności B+R i wdrażania innowacyjnych rozwiązań pozwalających na wzmocnienie ich konkurencyjności. Działanie 1.4 – 4.1 było narzędziem o tyle ważnym, że na niektóre jego elementy można uzyskać nawet 70 proc. dofinansowania.

W ramach badawczej części projektu (Działanie 1.4. PO IG) do wydatków kwalifikowanych zaliczają się:

• wynagrodzenia osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację przedsięwzięcia i osób nim zarządzających,
• koszty zakupu lub użytkowania sprzętu i aparatury, amortyzacji budynków,
• koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych (na określonych warunkach),
• zakup badań i usług doradczych, kosztów ogólnych i operacyjnych.
Nie kwalifikują się natomiast wydatki związane z bieżącą działalnością beneficjenta. Kosztami kwalifikującymi się do wsparcia w ramach części wdrożeniowej (Działanie 4.1. PO IG) kwalifikowane są koszty:
• przeniesienia własności gruntu lub wieczystego jego użytkowania,
• koszty przeniesienia prawa własności budynku lub budowli (pod określonymi warunkami),
• nabycia robót i materiałów budowlanych,
• wartości niematerialnych i prawnych,
• raty spłat wartości początkowej gruntów, budynków, budowli i innych aktywów
• oraz zakup usług doradczych, związanych z inwestycją, jednakże tylko do wysokości 10 proc. ogółu wydatków.

Duże zainteresowanie beneficjentów tym źródłem finansowania w dwóch zeszłorocznych konkursach spowodowało, że całkowicie wyczerpana została alokacja na działanie 4.1, czyli wdrożenie wyników badań. PARP (jako Instytucja Wdrażająca dla tego działania) początkowo odwołała wiosenną rundę aplikacyjną. Mogło to oznaczać, że planowana runda jesienna będzie ostatnią dla tego Działania. Oznaczałoby to konieczność dokonania niezbędnych przesunięć finansowych pomiędzy poszczególnymi etapami, na co konieczna była zgoda Komisji Europejskiej.

W połowie maja jednak Ministerstwo Rozwoju Regionalnego postanowiło znowelizować rozporządzenie dotyczące obu komponentów Działania rozdzielając je na dwa niezależne źródła finansowe. Zmiana była podyktowana koniecznością zapewnienia finansowania szeroko rozumianych prac badawczych (na które zostało jeszcze dużo pieniędzy do wykorzystania) w sytuacji, gdy środki na inwestycje wprowadzające w życie rezultaty badań wyczerpały się. Mariaż działań 1.4. i 4.1. przestał zatem istnieć.

Od połowy sierpnia (a de facto od najbliższego naboru planowanego na październik) przedsiębiorcy będą mogli realizować projekty badawcze na dotychczasowych zasadach w ramach Działania 1.4. W przypadku rozpoczęcia jedynie tego działania przedsiębiorca będzie zobowiązany do wdrożenia wyników badań przemysłowych lub prac rozwojowych z innych środków (publicznych, prywatnych lub własnych).

Wnioskodawcy będą mieli możliwość dokonania tzw. wdrożenia nieinwestycyjnego, np. sprzedaży wyników badań lub prac przeprowadzonych w ramach działania 1.4. innej spółce, która następnie wykorzysta je we własnej praktyce gospodarczej. Przedsiębiorcy teoretycznie będą także mogli realizować same projekty wdrożeniowe. Problem jednak w tym, że bez dodatkowych przesunięć, środków na Działanie 4.1. będzie zdecydowanie zbyt mało i to źródło finansowania zostanie atrakcyjnym tylko na papierze.

Finansowanie zakupu nowych technologii

W ramach Działania 4.3. Kredyt technologiczny, przedsiębiorcy mają od lipca ubiegłego roku możliwość występowania do BGK (za pośrednictwem banków komercyjnych) o sfinansowanie zakupu nowych technologii z opcją spłaty części kapitału ze środków unijnych. Dotychczasowe regulacje w zakresie otrzymania wsparcia w tym zakresie były jednak niekorzystne i wielce ryzykowne dla przedsiębiorców.

Spowodowało to, że do dnia dzisiejszego złożono jedynie ok. 60 wniosków o ich udzielenie, a do wykorzystania jest prawie 410 mln euro. Problem stanowił przede wszystkim wymóg uzależniający wypłatę unijnych dotacji od wzrostu sprzedaży, co w czasach kryzysu gospodarczego redukowało szansę na ich otrzymanie niemalże do zera. Zmiany będą dotyczyły także wniosków już złożonych.

Przygotowane zmiany rząd może przyjąć jeszcze w kwietniu, a zatem przedsiębiorcy będą mogli korzystać z nich jesienią. Celem działania jest wsparcie inwestycji w zakresie wdrażania nowych technologii poprzez udzielenie MSP kredytu technologicznego z możliwością częściowej spłaty ze środków Funduszu Kredytu Technologicznego w formie premii technologicznej. W ramach tego źródła finansowania małe i średnie przedsiębiorstwa będą mogły realizować projekty polegające na wdrożeniu własnej lub nabytej nowej technologii lub rozpoczęciu sprzedaży produktów, procesów, bądź usług powstających w wyniku zastosowania tej technologii.

Wysokość premii technologicznej nie może przekroczyć czterech mln PLN dla jednej firmy, a intensywność pomocy nie może przekraczać limitów pomocy publicznej określonej odmiennie dla każdego województwa.

Kosztami kwalifikowanymi w ramach działania są:

• zakup środków trwałych,
• najem, dzierżawa lub leasing środków trwałych innych niż nieruchomości,
• rozbudowa istniejących budowli, budynków oraz maszyn stanowiących środki trwałe,
• koszty ich instalacji i uruchomienia
• oraz zakup lub leasing wartości niematerialnych i prawnych.

Wnioski o dofinansowanie projektów można składać zgodnie z Regulaminem Przeprowadzania Konkursu od 1 lipca 2009 r. za pośrednictwem banków kredytujących, które na mocy umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego współpracują w realizacji tego działania poprzez udzielanie przedsiębiorcom kredytu technologicznego.

Nowe innowacyjne inwestycje

Działanie 4.4. – Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym – ma na celu wsparcie produkcyjnych i usługowych przedsiębiorstw, dokonujących nowych inwestycji oraz niezbędnych dla ich realizacji projektów doradczych i szkoleniowych, w skład których wejdą także innowacyjne rozwiązania technologiczne. Działanie to stanowić ma rozwiązanie dla krajowych wytwórców, których cechuje stosunkowo niski poziom udziału produktów wysoko przetworzonych oraz wysokiej techniki w sprzedaży krajowej i zagranicznej.

Towarzyszy mu niestety wysoki stopień zużycia środków trwałych w przedsiębiorstwach przy jednoczesnym niskim poziomie nakładów inwestycyjnych. Przyczyną tego stanu rzeczy jest oczywiście wielokrotnie zaznaczany brak możliwości pozyskania kapitału zewnętrznego i brak środków własnych na realizację potencjalnych inwestycji. Rodzimych przedsiębiorców nie cechuje ponadto duża świadomość konieczności wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań pozwalających zachować, ugruntować lub wzmocnić ich konkurencyjną pozycję na rynku.

W ramach działania 4.4. wspierane są projekty inwestycyjne w zakresie zakupu lub wdrożenia nowych rozwiązań technologicznych (stosowanych na świecie nie dłużej niż trzy lata lub o stopniu rozpowszechnienia poniżej 15 proc. w danej branży). Szczególnie chętnie widziane będą w konkursach innowacje dotyczące inwestycji prowadzących do ograniczenia szkodliwego oddziaływania na środowisko naturalne (np. ograniczenia energochłonności procesu produkcyjnego lub świadczenia usług prowadzących do powstania nowego lub znacząco ulepszonego produktu lub usługi).

Działanie to umożliwia także realizację projektów obejmujących innowacje:

• marketingowe i/lub organizacyjne, mające ma celu poprawę efektywności i produktywności,
• zakupu niezbędnego wyposażenia technicznego,
• wartości niematerialnych i prawnych dotyczących wprowadzenia zmian organizacyjnych.

Tegoroczny nabór uzależniony jest od pozyskania dodatkowych środków na zwiększenie alokacji. Jeżeli Instytucji Wdrażającej uda się go przeprowadzić, będzie to ostatni nabór w ramach działania 4.4. w tej perspektywie finansowej. W poprzednim roku intensywność wsparcia wyniosła od 30 proc. do 70 proc. w zależności od regionu i wielkości przedsiębiorstwa.

Całkowita wartość projektu nie mogła przekroczyć 50 mln euro, a wartość wydatków kwalifikowanych zmieścić się musiała w przedziale 8-160 mln złotych. Minimalna kwota wsparcia na inwestycje o wysokim potencjale badawczym wyniosła 2,4 mln złotych, a maksymalna kwota wsparcia dla jednego przedsiębiorcy na jeden projekt wyniosła: w odniesieniu do inwestycji – 40 mln złotych, a na części doradczą i szkoleniową po 1 mln złotych.

W ramach tego rodzaju wsparcia przedsiębiorcy będą mogli dofinansować m.in.:

• pokrycie kosztów przeniesienia własności gruntów lub użytkowania wieczystego gruntu i budynku,
• kosztów nabycia lub wytworzenia innych aktywów,
• nabycia wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji i know-how,
• raty spłat wartości początkowej gruntów, budynków i budowli,
• zakupu analiz przygotowawczych lub usług doradczych związanych z inwestycją,
• specjalistycznych szkoleń, niezbędnych do prawidłowego wdrożenia inwestycji, jednakże do wysokości nie przekraczającej 10 proc. wysokości wydatków kwalifikowanych.

Działanie 4.4. PO IG jest komplementarne ze wszystkimi źródłami wsparcia występującymi w regionalnych programach operacyjnych. Projekty wdrażane przez regionalne instytucje mogą dotyczyć innowacji na skalę przedsiębiorstwa, a więc kryteria innowacyjności nie są tak wyśrubowane. Mają one także zdecydowanie mniejszy budżet i są bardziej nakierowane na wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedstawicieli wszystkich regionalnych gałęzi gospodarki bez szczególnego uwzględnienia branż innowacyjnych.

Stymulowanie działalności B+R

Celem Działania 4.2 Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego, jest wsparcie finansowe przedsiębiorstw prowadzących działalność B+R i umocnienie ich rynkowej pozycji, co ma się w konsekwencji przyczynić do zwiększenia wykorzystywania wzornictwa przemysłowego i użytkowego. W jego ramach finansowane będą projekty wspierające przedsiębiorstwa w zakresie rozwoju ich działalności badawczo-rozwojowej, nawet do momentu ich przekształcenia w Centrum Badawczo-Rozwojowe, które spełniać będzie wymogi Ustawy o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej.

W ramach projektów możliwe będzie sfinansowanie zakupu usług doradczych i szkoleniowych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Innym typem projektów realizowanych w ramach tego działania jest wspieranie opracowania wzoru przemysłowego lub użytkowego i wdrożenia go do produkcji.

Maksymalny poziom dofinansowania tego działania w przypadku inwestycji jest uzależniony od województwa i waha się w zależności od regionu od 30 proc. do 50 proc. dla dużych przedsiębiorstw. Dla średnich oraz małych firm jest on odpowiednio o 10 i 20 proc. wyższy. W przypadku szkoleń może on wynieść do 55 proc., a doradztwa – 50 proc.

W ramach działania kwalifikowane są:

• koszty własności gruntu lub jego wieczystego użytkowania (do wysokości 10 proc. całkowitych wydatków kwalifikowanych),
• koszty przeniesienia prawa własności budynku lub budowli,
• nabycia lub wytworzenia aktywów związanych z prowadzeniem badań przemysłowych i prac rozwojowych
• lub też wdrożeniem do produkcji wzoru przemysłowego lub użytkowego,
• koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how oraz nieopatentowanej wiedzy technicznej,
• raty spłat wartości początkowej gruntów, gruntów, budynków, budowli oraz aktywów,
• zakup usług analiz przygotowawczych oraz usług doradczych, związanych z inwestycją,
• specjalistyczne szkolenia związane w sposób bezpośredni z realizacją projektu i tylko do wysokości 10 proc. wszystkich kosztów kwalifikowanych projektu.

Do konkursów organizowanych w ramach Działania 4.2., przedsiębiorcy mieli w roku 2010 przystąpić dwukrotnie, pierwszy nabór rozpoczął się 15 lutego i ze względu na duże zainteresowanie konkursem i przekroczenie planowanej alokacji został zamknięty już trzy dni później. Drugi miał się zacząć 6 września i potrwać miał do końca tego miesiąca, aczkolwiek z uwagi na wyczerpaną alokację w ramach pierwszego naboru nabór został wstrzymany.

Oczekiwania

Nie są to oczywiście wszystkie elementy polityki strukturalnej, przewidziane na bieżący rok, ale z całą pewnością największe, spośród których można finansować innowacje i to one mają się przyczynić do poprawienia faktycznego stanu rodzimej ekonomii i poszczególnych przedsiębiorstw.

Opisane źródła stanowią wielką szansę dla firm planujących przeprowadzenie w najbliższych latach nie tylko dużych inwestycji o charakterze innowacyjnym. Z tego względu cieszą się one niebywałym zainteresowaniem przedsiębiorców. Wszystkie one charakteryzują się wysokim poziomem dofinansowania projektów (w niektórych przypadkach poziom dofinansowania sięga nawet 100 proc.), co stanowi niebagatelną ich zaletę.

Co jest ich wadą? Skomplikowana procedura przyznawania dotacji i konieczność jej rozliczenia zgodnie z przyjętymi założeniami i podpisaną umową. Wiąże się z wieloma formalnościami i rozdmuchaną, słynną unijną biurokracją. Innowacyjnym sposobem na to jest natomiast outsourcing kłopotliwych i żmudnych czynności przez firmy consultingowe, świetnie orientujące się w meandrach dotacyjnych. Biorąc jednak pod uwagę możliwości, jakie niosą ze sobą planowane na ten rok dotacje, ryzyko jest niewielkie w stosunku do potencjalnych korzyści.

Dariusz Jędrzejewski